sổ tay văn nghệ: NHỚ & ĐỌC, trong những ngày mưa tuyêt́ ( 6 )

Trong những nhà thơ có tác phẩm tiêu biểu tả cảnh nơi làng quê ngày trước, Bạn ưa thích thơ thường nhớ đến các thi sĩ như Bàng Bá Lân, Anh Thơ và Đoàn Văn Cừ.
Trong một cuốn sách thuật lại vài kỷ niệm, thi sĩ Bàng Bá Lân tâm sự :
“Tôi say mê thơ văn từ hồi còn là một học sinh. Tôi thuộc khá nhiều thơ văn của các thi, văn-sĩ Tây phương, Trung-quốc và nước nhà. Nhiều lúc ngâm đọc những bài thơ, đoạn văn ưa thích, tôi thường tự hỏi : “Không biết tác giả có thích như mình không? Đây có phải bài thơ, đoạn văn mà tác giả ưng ý nhất không? Và nếu không thì là bài thơ nào, đoạn văn nào?” Đồng thời với những câu hỏi này- những câu hỏi thật khó trả lời- tôi bỗng nảy ra ý ước ao giá có những phê bình gia cùng thời và quen biết các thi, văn-sĩ ấy làm cái việc mà mình đang muốn biết này, há chẳng hay lắm ru !”
( Mấy Lời Tâm Sự / KỶ NIỆM VĂN THI SĨ HIỆN ĐẠI )
Ý tưởng “ước ao” đó được nhân thêm sau khi Bàng Bá Lân mượn và được đọc một tác phẩm do nhà văn, nhà biên khảo Nguyễn Hiến Lê biên soạn. Và từ năm đó (1952), Bàng Bá Lân “bắt đầu chú ý đến Nguyễn Hiến Lê.”
Nhà thơ Bàng Bá Lân kể tiếp :
“.. Khi di cư vào Sài-gòn, trong số những thi, văn-sĩ mà tôi định sẽ đến thăm có ghi tên họ Nguyễn.
Tuy nhiên cũng phải hơn một năm sau (tức 1955), tôi mới có dịp tìm đến gặp ông tại nhà ở số 50 đường Monceaux (sau này đổi ra Huỳnh Tịnh Của ) Tân-định.
Nghe tôi tự giới thiệu, chủ nhân tỏ vẻ rất ngạc nhiên và vui mừng. Và sau vài lời trao đổi, chúng tôi trở nên thân mật ngay, tưởng chừng như đã quen biết nhau từ những ngày xa xưa nào.”
Còn Nguyễn Hiến Lê, đã ghi lại “cảm tưởng đẹp đẽ trong buổi hội kiến đầu tiên này” trong một cuốn sách của ông :
“Ai là người yêu thơ mà không muốn gặp thi sĩ ? Tôi yêu thơ Bàng Bá Lân từ 1935 mà mãi hai mươi năm sau tôi mới được cái hân hạnh gặp ông lần đầu, cho nên lần đó tôi đã giữ ông lại trọn một buổi sáng.”
( Lời Tựa / Thơ Bàng Bá Lân / tác giả: Nguyễn Hiến Lê )

Mời bạn đọc vài dòng viết của Bàng Bá Lân để biết thêm về nhà văn Nguyễn Hiến Lê :
“.. Anh (Nguyễn Hiến Lê) làm việc với giờ giấc nhất định. Tác phẩm của anh rất phong phú và được sản xuất rất đều. Nhìn vào tấm bản dài kê tên những tác phẩm của anh...thì ta không thể không thán phục sức làm việc hăng say và bền bỉ của anh. Nguyễn Hiến Lê quả là một nhà văn có chí và chịu khó !
Anh là một nhà văn chuyên về biên khảo và có nhiều đặc sắc. Cái đặc sắc đáng chú ý nhất là văn biên khảo mà không khô khan; thêm rất sáng sủa, đôi khi duyên dáng, nhiều đoạn vui vui khiến ta thích thú, có đoạn dí dỏm làm ta mỉm cười...
.. Năm bảy trang hoặc cả một chương, bạn chỉ kiếm được một hình ảnh, cũng đủ rồi, miễn nó đẹp đẽ và tự nhiên. Mươi hột xoàn trong một cuốn sách, bạn tưởng ít sao? Tôi nói thứ hột xoàn thiệt, chứ không phải thứ giả .”
( Kỷ Niệm Văn Thi Sĩ Hiện Đại / tác giả: Bàng Bá Lân )

Nhiều năm qua, tôi thường đọc lại những trang viết của các tác giả thời tiền chiến và đã tìm học trong các tác phẩm đó nhiều điều ích lợi về văn học nghệ thuật, có thêm nhiều tìm biết quý giá. Qua một quá trình đọc những ấn phẩm có giá trị, ai đó sẽ dần dần cảm nhận được văn tài rực rỡ hay bút lực phong phú của tác giả ta ưa thích. Nhiều nhà văn đã qua nhiều trải nghiệm luôn khuyên phải đọc nhiều thì mới sáng tác hay !
Một vài nhận định của Văn, Thi sĩ thời tiền chiến, vẫn hữu ích với người đời nay. Thi sĩ Bàng Bá Lân đã có “mươi hột xoàn” tặng bạn đọc trong một tác phẩm của ông như sau :
“Trong số mười văn thi-sĩ mà tôi đưa ra giới thiệu hôm nay, có người sẽ thành “bất tử”, có người rồi ra chỉ còn là “vang bóng một thời”, có người đã tự tạo được một vòng hào quang khá rực rỡ, có người chưa có mấy tiếng tăm; nhưng tất cả đều đã ít nhiều đóng góp vào công việc xây dựng lâu đài văn học Việt-nam với tất cả khả năng và tình huyết. Riêng một điều đó cũng đáng kể rồi.”
....
( Kỷ Niệm Văn Thi Sĩ Hiện Đại / Bàng Bá Lân / Xây Dựng xuất bản, 1962 )

Đã có người nói, con đường của các văn, thi, nhạc sĩ là một đường dài gập ghềnh và ngàn vạn cay đắng, tuy có... chút xíu ngọt ngào. Một cõi nhiều ham mê và cũng là cõi mà sự đào thải không thương tiếc ! ”Tự đứng được vững trên con đường đó đã là khó. Bước tiếp thêm một bước để nhận sự tán thưởng của người đời, càng cần nhiều nỗ lực hơn.”
Quả thật, đôi lúc đang bước, người nghệ sĩ bỗng “đứng khựng lại”, có thể lúc đó “đường văn, lối thơ” bỗng... hổng nhìn thấy nẻo xa. Thi nhân nào gặp phải cảnh này, lời góp ý sau đây, theo tôi nghĩ, rất đắc địa :
“...Cho nên tất cả vấn đề ở đây, không phải là cứ làm thơ tình hay không nên làm nữa, nhưng là diễn tả ..như thế nào, làm sao rung động được, sau khi mặc khách tao nhân từ mấy ngàn năm nay đã cho chảy bao nhiêu suối mực..
Tôi chẳng dám đòi hỏi những sự tân kỳ, vì đã yêu thì con người nào chẳng nhớ nhung, thương tiếc, sầu, ghen, giận, tủi, khóc, cười ... Tôi cũng không dám đòi hỏi như nhiều bạn khác, rằng thi nhân phải nói hộ bằng lời đẹp hơn tôi, những tình cảm mà tôi không diễn tả nổi... Xin để cho mỗi người sáng tác cảm xúc theo bản tính và hoàn cảnh riêng biệt của người ta trước hết; rồi nếu hợp với tôi, thì càng tốt cho tôi; nhược bằng không nói hộ gì cho tôi, thì cũng chẳng sao, cần nhất là họ nói ra cho đẹp những gì của họ đã.”
....
( Trích Thư Văn Nghệ của ĐOÀN THÊM,

thay lời đề TỰA trong tập thơ

Đường Vào Tình Sử của ĐINH HÙNG )
Đoàn Thêm
SàiGòn, 25. 12. 1960”

***
Còn các đấng nhà văn, lúc các “đấng” gãi đầu gãi tai để chạy hụt hơi trên sa mạc giấy (nhà văn Nguyễn Tuân gọi ’đoạn’ này là đoạn qua sông ), liệu có bảo bối chi giúp được lúc này ? Bạn đã từng biết, ngay cả những nhà văn ngoại cỡ cây tùng, cây thông cũng gặp phải lúc ‘hứng’ chẳng chịu đến, họ đã nói đến nhiều trong các hồi ký (trong cuốn Các Nhà Văn Hiện Đại của một tác giả Nga).
Xin được trích một đoạn ngắn của nhà văn Nguyễn Hiến Lê :
“ TÌM Ý
Công việc đầu tiên và quan trọng nhất của nhà văn là tìm ý. Tìm cách nào ? ...
.. nếu ta chịu làm ba công việc nầy : nhận xét, đọc sách và suy xét thì ta không thiếu ý nữa mà có thể viết được một, hai cuốn sách đầy những tài liệu quý giá, những ý kiến mới mẻ.
.. Vậy có tài liệu rồi mới có ý, mà tài liệu ở trong đời sống chung quanh ta và trong sách. “Bỏ qua giai đoạn đầu tiên, cần thiết cho mọi người cầm bút là tìm tài liệu thì bất kỳ vấn đề nào đối với ta cũng sẽ lớn quá, ngoài sức của ta “.
(Nghề Viết Văn, tr. 104 / tác giả: NGUYỄN HIẾN LÊ )

Bạn đọc xa gần ưa thích những trích dẫn trong trang này, cũng xin được coi đây là niềm vui nhỏ trong mùa lễ Giáng Sinh ..

Vân Võ Hoài Phương

sổ tay văn nghệ

Chủ Nhật, 26 tháng 12, 2010

NHỚ & ĐỌC, trong những ngày mưa tuyêt́ ( 6 )

Không có nhận xét nào:

Nhãn

Giới thiệu về tôi