sổ tay văn nghệ: NHỚ & ĐỌC, trong những ngày mưa tuyết ( 1 )

Hôm qua, những bông tuyết đầu mùa bắt đầu rơi quanh vùng tôi hiện ở. Gọi là "bông tuyết" e không chuẩn với cách gọi của các nhà khoa học. Theo ngôn từ các vị đó, phải gọi là "phiến tuyết" [ 'bông: tròn; phiến: phẳng ']. Ngày nay mỗi khi mùa đông đến, nhiều nơi trên những xứ sở được mệnh danh Xứ Tuyết, người ta thường thấy hình ảnh thực sự của các "phiến tuyết" bên cạnh những chùm đèn rực rỡ màu sắc trang trí, lúc tiễn đưa năm cũ sắp qua và đón một mùa xuân sắp tới. Hình ảnh phiến tuyết lung linh ở nhiều nơi, đã thể hiện một tìm biết của khoa học được ứng dụng vào đời sống, góp đưa niềm hân hoan đến nhiều người.

Dân quanh vùng cùng chung đời sống với tôi, họ thường có nhiều cách gọi mỗi lần nhìn thấy tuyết. Một sáng mùa đông, thức dậy và nhìn qua cửa sổ, bỗng thấy một màu trắng trải dài khắp sân vườn, ai đó chợt kêu khẽ: "Tuyết! Đêm qua tuyết xuống." Tại sao không nói là "tuyết rơi" nhỉ ? Có thể vì tuyết đã ngưng rơi, và nhìn cảnh tuyết lúc này, người đó chỉ biết là đêm qua tuyết đã "xuống". Lúc bạn nhìn thấy tuyết rơi nhè nhẹ, lúc đó không gió không mưa, tấm màn tuyết trông thật đẹp, tựa như một tấm voan mỏng, phảng phất một vẻ đẹp lãng mạn. "Tuyết buông...", cách gọi này hợp với thời điểm đó.

Sống nơi 'đất khách quê người', dẫu có là thường dân 'Tây giấy' nhưng cũng phải có vài bạn hữu. Và tôi cũng không đứng ngoài khuôn cỡ đó. Tôi thường thích một anh bạn ( xin tạm miễn nêu tên, dù bạn tôi không cấm cản.. ), bạn tôi, anh có lối nói direkt, nghĩa là 'nói thẳng', 'nói ngay tức thì' vấn đề vừa 'cập nhật'. Nghe tới đoạn 'lãng mạn tuyết buông', anh nhìn tôi kỹ chừng... nửa phút và nửa đùa nửa thật, nói đến ngay một khía cạnh khác về tuyết: "Đúng như vài nét bạn đã phác qua. Nhưng... đôi lúc 'nàng tuyết' chợt dữ gớm dữ ghê! dữ còn hơn cả 'chúa sơn lâm', dữ đến mức giậm chân khua tay như bà xã của ông bạn láng giềng ! " Chẳng mấy khi gặp được một tay nhiều 'bảo bối' như anh, tôi vội hỏi: "Một người từng nhiều phen hồn xiêu, phách lạc với các 'thần nữ' như anh, xin anh cho biết vài bài bản đắc dụng để nên tiến hay nên thoái những lúc xẩy ra cơ sự đó." Bạn tôi mỉm cười khiêm nhượng: " Về 'nghệ thuật hát' để nàng nghe xuôi tai thường có nhiều kiểu, cách. Còn khi nàng đã 'ca'... gặp lúc trái gió dở trời, giọng ca lúc đã xuống đến nốt trầm buồn thì... theo cẩm nang của tôi, muốn yên cửa yên nhà các đấng mày râu nên lẳng lặng... ngồi im chịu trận, "một điều nhịn là chín điều lành!" Đừng nên ăn miếng, trả miếng, thêm rách việc ! Lúc đó đừng có anh hùng rơm mà thách đố (dù là đàn ông hay là đàn bà): "Này... có giỏi thì thử xách va-li đi khỏi nhà này!", sau hồi đó, nàng ra đi không hẹn ngày trở lại, co thể chàng sẽ ăn mỳ một mình bữa tối; Hoặc: " Đây... thử đánh 'người ta' một cái nhẹ xem nào..." Tôi theo dõi những tình tiết anh kể và cũng ít nhiều đoán ra đoạn kết cuộc tình. Vì một đơn giản là không ít các cặp vợ chồng đã điều qua tiếng lại, lúc giận hờn quá đã chẳng còn giữ được bình tĩnh. Và, bầu không khí nóng bừng bừng trong nhà lúc đó- chỉ chờ một cánh tay vung, hoặc một câu nói hết tình hết nghiã- sẽ xẹt lên ngọn lửa, thiêu rụi tất thảy những gì hai người chủ gia đình đã vun vén lên...
Bỗng nhiên nhớ ra có lần tôi thấy anh nóng tai, nóng mắt với bà xã của anh. Thực tình tôi chẳng rõ chuyện chi đã xảy ra trước đó. Chỉ biết lúc anh quắc mắt lên nhìn vợ, vợ anh nguây nguẩy về nhà. Còn anh hối hả... bước theo. Tôi chợt hỏi anh: "Này anh, lúc bà xã anh nói "người ta" với anh, anh ứng xử thế nào với 'người ta' ?" Bạn tôi cười: "Anh nên hiểu rằng, dẫu có được tiếng tốt hiền dịu, thế nhưng trong đời một người đàn bà thể nào cũng có ít nhất một lần nổi nóng ! Anh và tôi phải thừa nhận điều đó. Đã hiểu ở cấp độ đó, hà cớ chi giận dữ quá đáng để rồi... "của anh anh mang, túi nàng nàng xách". Phải không? Tìm kiếm một bạn tri kỷ đã khó; tìm được bạn đời lại khó hơn. Đúng không?" "Đúng. Nhưng 'bả' nói "người ta" với anh, anh có tức giận không?" Bạn tôi nói với giọng chân tình: " Cụm từ "người ta" đâu có hề hấn chi. Một khi đối tượng chẳng nói chẳng rằng, nghĩa là sắp sửa có bão tố và sấm sét đó. Còn như đã nói "người ta", coi như chuyện sắp huề, nghĩa là sau cơn mưa, trời lại sáng! Nàng vẫn còn iu tôi ..."

Trở lại vài mẩu chuyện về tuyết. Ai từng sống vài năm nơi Xứ Tuyết, chắc chắn đã biết nhiều các cảnh tuyết lành và tuyết dữ. Có những sáng tuyết trắng ngần, tinh khôi, mát dịu; và có những chiều tuyết đổ đầy trời, từng đợt tuyết bất ngờ ập đến theo những cơn gió dữ dằn thổi triền miên. Một vùng đất trước đó xanh tươi, nay biến thành một màu hoang trắng. Những khi đó, bầu trời vẩn một màu trắng đục. Một vẻ hoang liêu lạnh lẽo nơi nơi. Dân bản địa thở dài, còn dân ly hương từ nơi xa đến, nét mặt người nào cũng thấy âu lo.

" Mưa nắng, gió bão, tuyết sương... thường là những vấn đề của thời tiết được nhiều người quan tâm. Và, 'Ông thời tiết' có lúc hiền lành, nhưng cũng có lúc quá dữ, gần như để trả thù thiên hạ vì đã 'đối xử' quá "cạn tàu ráo máng" với đất đai, cây xanh và muôn loài ( thiên nhiên )". Tôi đã nghe một, hai người nhìn nhận như vậy. Lúc này nhiều người thường nói đến một đề tài: bảo vệ thiên nhiên. Ở các nước phát triển biết quý trọng thiên nhiên, biết bảo vệ môi trường, việc lên một dự kiến để xây dựng một công trình dù lớn dù nhỏ, họ thường đắn đo cân nhắc và cẩn trọng trong việc này.

Nhân trang viết về Tuyết, mời bạn đọc thưởng thức vài đoạn văn viết về tuyết của Nhà văn Lỗ Tấn, một "Ngọn bút hiện thực phê phán rất sắc sảo..." và "... về mô tả nhân vật và phân tích tâm lý thì các nhà phê bình đều nhận rằng Lỗ Tấn quả là "bậc thầy", các tác giả Trung Hoa gần đây ít ai theo kịp", "... người ta không lấy làm lạ khi thấy tác phẩm của ông được dịch ra rất nhiều thứ tiếng... và được hoan nghênh cả Á châu lẫn Âu, Mỹ".

( Theo Lời Người Dịch trong cuốn Tuyển Tập Lỗ Tấn / Giản Chi tuyển dịch và chú thích )

Xin được trích dẫn vài đoạn văn của Lỗ Tấn qua bản tuyển dịch Tuyển Tập Lỗ Tấn:

" Đại khái cái vườn này không phải của quán rượu; trước kia tôi từng đã ngắm nó nhiều lần, có lúc nó cũng theo vào mộng mị. Nhưng với con mắt bấy lâu quen nhìn cảnh vật miền bắc, bây giờ ngắm lại, tôi thấy nó có chỗ làm cho tôi ngạc nhiên. Mấy gốc mai già ngạo tuyết chi chít đơm bông có vẻ như coi thường mùa đông tháng giá; bên một mái tiều đình xụp đổ, vẫn có một cây sơn trà lá rậm xanh đen, với mười mấy đoá hoa đỏ rực như lửa nở giữa đám tuyết sáng trưng, coi có vẻ như giận dữ, ngạo mạn, miệt thị mấy anh du tử nọ nỡ lòng bỏ đi nơi xa. Bây giờ tôi mới chợt nghĩ đến tuyết miền này nó ẩm ướt quyện lấy cảnh vật, nó trong suốt và rạng rỡ, chứ không như tuyết ở miền bắc khô khành, động nổi gió là bay mù trời như mây khói vậy."

Trong đoạn tiếp sau, tác giả 'láy' lại hai thứ tuyết: "tuyết khô mịt mù" và "tuyết ướt bịn rịn". Bạn đã sống qua nhiều mùa đông nơi xứ tuyết, có khi nào bạn nhìn ngắm tuyết và nghĩ rằng trên đời có những hai thứ tuyết như Lỗ Tấn đã mô tả về tuyết ? Thế nhưng, Lỗ Tấn, tự cho ông "là một khách lạ" với hai nơi có hai thứ tuyết này:

" ... mình cũng chỉ là người khách lạ, dù là tuyết khô mịt mù bay phấn ở nơi kia, hay là tuyết ướt bịn rịn quyện vật ở nơi này, thì cũng thế thôi, chả quan hệ gì đối với mình. Tôi ngậm ngùi nghĩ vậy,.."

( Tuyển Tập Lỗ Tấn / Giản Chi tuyển dịch và chú thích )

Như nhiều bạn yêu mến văn học đã biết, Lỗ Tấn là một tiểu thuyết gia nổi tiếng của văn học Trung Hoa. Ông có kỹ thuật tả người, tả cảnh rất điêu luyện. Văn ông có những 'cận cảnh' nỗi đau của người dân thường, một niềm thương xót tầng lớp dân nghèo sâu sắc.

Xin được trích dẫn thêm vài đoạn văn của một tác giả phương Tây nổi tiếng đã viết về Tuyết: Nhà văn André Gide, tác giả của nhiều cuốn sách, trong đó có cuốn Bản Đàn Thôn Dã. Qua bản dịch của Dịch Giả Mai Kim Ngọc về tác phẩm Bản Đàn Thôn Dã , kẻ viết trang này tin rằng bạn đọc sẽ có thêm niềm vui thich với tác phẩm đ̣ược nhiều người biết này.

Ngay vào đoạn mở cuốn Bản Đàn Thôn Dã, André Gide đã nhẹ nhàng dẫn bạn đọc đến ngay quang cảnh câu chuyện cần kể ( lối vào cuốn tiểu thuyết rất ngắn gọn ) :

"...

Đã ba hôm nay tuyết rơi không ngớt cơn. Lẽ ra tôi phải đi tỉnh R. làm lễ, như thông lệ đã mười lăm năm nay, cứ hai chủ nhật một lần. Nhưng giao thông hoàn toàn bế tắc, nên tôi đành ngồi nhà. Nhân dịp rảnh rổi, tôi lấy bút mực ra chép lại..."

Nếu bạn đã sống qua vài mùa đông lạnh giá nơi Xứ Tuyết, gặp "ba hôm tuyết rơi không ngớt cơn", những ngày tuyết rơi ngập đường ngập lối, biết làm sao đây để mua được thực phẩm? Thường thường, dân xứ lạnh là dân hay lo. Cái lo thứ nhất là lo cho... cái tủ lạnh đựng thức ăn trong phòng bếp. Tủ lạnh mà rỗng, bỗng nhiên tuyết rơi nhiều đến hàng tuần, thì bếp lạnh, tủ không, bụng thiếu những món chiên, xào ngon lành là cái chắc!

Tác giả André Gide đã mô tả làng xóm của ông trong những ngày nhiều tuyết. Và hình như cảnh tuyết xuống dầy đã có từ rất nhiều năm trước:

" Đêm qua tuyết vẫn rơi nặng. Trẻ con nao nức, hy vọng tuyết sẽ lấp đầy cửa chính và chúng có dịp dùng cửa sổ để leo ra leo vào. Quả thật, sáng nay cửa chính đã bị tuyết phủ kín. Hôm qua tôi đã lo dự trữ lương thực và các nhu yếu phẩm khác cho dân làng, phòng xa bị tuyết cô lập. Đây không phải là lần đầu tiên làng bị cô lập vì thời tiết, nhưng tôi nhớ chưa bao giờ tuyết lại dầy đến thế."

( Theo cuốn Bản Đàn Thôn Dã, tác giả André Gide / Bản dịch của Dịch Giả Mai Kim Ngọc )

Cách nay một, hai tuần lễ, theo vài bản tin trên Net, các nhà dự báo thời tiết cho biết, mùa đông năm nay (2010), sẽ rất lạnh. Vẫn biết cảnh đời thường là "sáng mưa, trưa gió, chiều nắng, đêm đông tuyết...", nhưng thật sự, rất ít kẻ nản lòng. Phải chăng, nội lực muốn sinh tồn vẫn giúp nhiều người còn tha thiết với nhiều ước vọng. Họ vẫn sống nhiệt tình với đời sống và vẫn mong một ngày mai tốt đẹp sẽ đến .

Vân Võ Hoài Phương

sổ tay văn nghệ

Thứ Sáu, 22 tháng 10, 2010

NHỚ & ĐỌC, trong những ngày mưa tuyết ( 1 )

Không có nhận xét nào:

Nhãn

Giới thiệu về tôi